TÜRK İDARE HUKUKU SİTESİ
Ülkemizde bulunan köklü bir hukuk fakültesinin akademik dergisinde bir öğretim üyesi tarafından yayımlanan makalenin baştan sona bir başka kişinin lisansüstü çalışmalarından kopyalanarak yayımlanabildiği ve üstelik sadece web üzerinden veya YÖK Tez Bilgi Bankasından yapılabilecek birkaç dakikalık bir araştırma ile dahi farkedilebilecek nitelikte bulunan bu eylemde, yayın kurulları ve hakemler açısından alınabilecek pek çok dersler bulunmaktadır. Acaba tez danışmanları, tez izleme komitesi üyeleri, jüri üyeleri veya hakemler, denetleme ve değerlendirme süreçleri ile görevlendirildikleri akademik çalışmalarda yer alan etik kusurlardan hiç sorumlu tutulamayacaklar mıdır? Akademik çalışmalarda yer alan etik dışı davranışların tüm sorumluluğu sadece bu çalışmayı üreten kişi üzerinde mi bırakılacaktır?
Bir lisans eğitiminden mezun olduktan sonra 23-24’lü yaşlarda lisansüstü eğitime başlayan ve o güne kadar herhangi bir bilimsel/akademik çalışma yapmamış olan genç araştırmacıları adeta usta çırak ilişkisi içerisinde yetiştirmek, onlara yol göstermek, bilimsel çalışmalarını akademik bir pencereden değerlendirmek amacıyla yükseköğretim mevzuatımızada tez danışmanlıkları ve tez komite üyelikleri düzenlenmiştir.
Aynı şekilde yardımcı doçentlik, doçentlik, profesörlük kadrolarına atanma ile doçentlik sınavlarında adayların bilimsel çalışmalarını değerlendirmek ve bu değerlendirme üzerine atanma, unvan elde etmeyi temin etmek üzere jüri üyelikleri sistemi kabul edilmiştir.
Akademik çalışmaların dergi, kongre, sempozyum gibi bilimsel yollarla kamuoyuna duyurulması hususunda da hakemlik, danışma kurulu üyelikleri sistemi uygulanmakta olup tüm bu tez danışmanlığı, tez izleme komiteleri, jüri üyelikleri ve hakemlik uygulamaları; özgün bilimsel verinin üretiminde çok büyük işlevler üstlendiği gibi beraberinde muhatapları açısından büyük sorumlulukları da ihtiva etmektedir.
Niteliksiz, basmakalıp, etik sorunlarla dolu bilimsel çalışmaların tüm hukuki sorumluluğunun, çalışmayı ortaya koyan, tez veya makaleyi yazan kişiler üzerinde bırakılması; bu bilimsel çalışmalara danışmanlık yapan, adayların çalışmalarını izleyen, sunulan raporları onaylayan, bilimsel çalışmanının kabul edilebilir olup olmadığına karar veren kişilerin ise bu sorumluluktan muaf tutulması adil ve hakkaniyetli bir yaklaşım olmadığı gibi işin ustası konumunda bulunan kişileri atalete, vurdumduymazlığa, kolaycılığa sevketmesi yönüyle de oldukça tehlikeli bir yaklaşımdır.
Kaldı ki tez danışmanlığı ve jüri üyelikleri, meccanen yürütülen bir akademik görev de değildir. Bu tür görevler karşılığı akademik personele belli bir maddi kazanım sağlandığı gibi bu görevlerin sağladığı bir akademik onur ve saygınlık da söz konusudur. Bu gün pek çok özgeçmiş, akademik danışmanlığı yürütülen yüksek lisans ve doktora tezleri üzerinden oluşturulurken çoğu tez danışmanı, danışmanların; tez öğrencileri ile birlikte ürettikleri akademik çalışmaların yayın haline getirilmesi ile akademik kariyerleri açısından olumlu kazanımlar elde etmektedir.
Mecelle ile de kabul edilip günümüzde pek çok idare hukuku öğretim üyesinin bilimsel çalışmalarında da vurgu yapılan; “mazarrat, menfaat mukabelesindedir” ilkesi çerçevesinde eğer tez danışmanlığı, tez komite üyeliği, jüri üyeliği, hakemlik gibi görevlerin ilgililerine sağladığı maddi/gayrımaddi kazanımlardan söz edilebiliyorsa, bu manfaatlerin mukabelesi niteliğinde olan mazarratların da ilgilileri tarafından üstlenilmesi gerekir.
Günümüz akademik dünyasında henüz çok yerleşmemiş olmakla birlikte ilerleyen yıllarda, özellikle etik sorunlar nedeniyle yaptırımla muhatap olan yazarların üstlenecekleri sorumluluğun bir kısımının, bu çalışmayı izleyen, yönlendiren, onay veren kişilere de tahmil edilebileceği ihtimali çok uzak görünmemektedir. Çok basit bir inceleme ve araştırma ile dahi, baştan sona bir başkasının bilimsel eserinin kopyalanması suretiyle oluşturulmuş bir makalenin yayımlanmasına onay veren bir hakemlik sisteminde bu hukuksuzluğun müeyyidesinin, bu süreçte görev almış tüm paydaşlar tarafından üstlenilmesi gerekliliği bulunmaktadır.
(c) Mustafa Yaşar Demircioğlu, 2016.
Bu makale kağıt üzerinde yayınlanmamıştır. Makaleye şu şekilde atıf yapılabilir:
Mustafa Yaşar Demircioğlu, "Tez Danışmanlığı, Tez İzleme Komite Üyeliği, Jüri Üyeliği ee Hakemlik Görevlerinin Doğuracağı Hukuki Sorumluluklar", www.idare.gen.tr/demircioglu-tez-danismanligi.htm (Erişim Tarihi: GG.AA.YYYY).
Bu Makalenin Konuluş Tarihi: 13 Şubat 2016
Ana Sayfa:
www.idare.gen.tr
Editör: Kemal Gözler
E-Mail: kgozler[at]hotmail.com