Kemal Gözler, İdare Hukuku, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2003,  Cilt I'den alınmıştır:

Bölüm 4
Merkezî İdare
(DEVLET İDARESİ)

Kemal Gözler

PLAN

Merkezî İdare (Devlet İdaresi).......................................................................................... 193

Kavram Kargaşaşı.............................................................................................................. 194

I. Merkezî İdarenin Başkent Teşkilâtı (Devlet İdaresinin Merkez Teşkilâtı)............ 195

A. Cumhurbaşkanı............................................................................................................. 196

1. Cumhurbaşkanının İdarî Nitelikte Olmayan Görev ve Yetkileri.............................. 196

2. Cumhurbaşkanının İdarî Nitelikte Olan Görev ve Yetkileri..................................... 197

3. Cumhurbaşkanının Kararnameleri İmzalamak Görev ve Yetkisi.............................. 197

a) Kanun Hükmünde Kararnameler ........................................................................ 197

b) Bakanlar Kurulu Kararnameleri.......................................................................... 198

c) Ortak Kararname (Üçlü Kararname)................................................................... 198

d) Dörtlü Kararname .............................................................................................. 198

4. Cumhurbaşkanı Kararnameleri İmzalamayı Reddedebilir mi?.................................. 199

a) Doktrin ve Anayasa Mahkemesinin Cevabı....................................................... 199

.... aa) Cumhurbaşkanı Siyasal Yerindelik Düşüncesiyle Kararnameleri
     İmzalamayı Reddemez.................................................................................. 199

.... bb) Cumhurbaşkanı Hukuka Aykırılık Sebebiyle Kararnameleri
     İmzalamayı Reddebilir.................................................................................. 200

b) Bizim Cevabımız: Cumhurbaşkanı, Kararnameleri İmzalamayı Reddetme Yetkisine Sahip Değildir            201

.... aa) Birinci Neden: Cumhurbaşkanı Sorumsuzdur.............................................. 202

.... bb) İkinci Neden: Cumhurbaşkanı Demokratik Meşruluktan Mahrumdur........ 202

.... cc) Üçüncü Neden: Cumhurbaşkanının İmza Yetkisi, Tevsik Etme
     Yetkisinden İbarettir..................................................................................... 202

5. Cumhurbaşkanının Tek Başına Yapacağı İşlemler Sorunu  (Karşı-İmza Kuralı)...... 205

6. Cumhurbaşkanının Başbakan veya İlgili Bakanın Karşı-İmzasını
Almadan Yaptığı İşlemlerin Müeyyidesi Nedir?..................................................... 207

7. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği........................................................................ 208

8. Devlet Denetleme Kurulu......................................................................................... 209

a) Amacı.................................................................................................................. 210

b) Yapısı.................................................................................................................. 210

c) Görevleri............................................................................................................. 210

d) Çalışma Usûlü..................................................................................................... 210

e) Kurul Kararlarının Hukukî Niteliği..................................................................... 211

.... Görüşümüz........................................................................................................ 211

.... Eleştiri................................................................................................................ 211

B. Bakanlar Kurulu............................................................................................................ 213

1. Bakanlar Kurulunun İdarî Nitelikte Görev ve Yetkileri............................................ 213

2. Bakanlar Kurulunun Çalışma ve Karar Alma Usûlleri.............................................. 214

C. Başbakan ve Başbakanlık.............................................................................................. 215

1. Başbakanın İdarî Nitelikte Görev ve Yetkileri.......................................................... 216

2. Başbakan ile Bakanlar Arasındaki İlişki................................................................... 218

3. Başbakanlık Teşkilâtı............................................................................................... 218

a) Merkez Teşkilâtı................................................................................................. 219

b) Bağlı, İlgili ve İlişkili Kuruluşlar......................................................................... 219

.... aa) Bağlı Kuruluşlar............................................................................................ 220

.... bb) İlgili Kuruluşlar............................................................................................ 220

.... cc) İlişkili Kuruluşlar.......................................................................................... 221

D. Bakanlar ve Bakanlıklar................................................................................................ 221

1. Tanımlar: Bakanlık ve Bakanlar................................................................................ 221

2. Bakanların İdarî Nitelikteki Görev ve Yetkileri........................................................ 222

a) Devlet Tüzel Kişiliğini Temsil Yetkisi................................................................ 222

b) Hiyerarşi Yetkisi................................................................................................. 223

c) İdarî Vesayet Yetkisi........................................................................................... 224

d) Atama Yetkisi..................................................................................................... 224

e) Harcama Yetkisi.................................................................................................. 225

f) Yönetmelik Yapma Yetkisi.................................................................................. 224

g) Karşı-İmza Yetkisi.............................................................................................. 224

3. “Devlet Bakanlığı” Meselesi.................................................................................... 225

4. Bakanlık Teşkilâtı..................................................................................................... 227

a) Merkez (Başkent) Teşkilâtı................................................................................ 227

b) Taşra Teşkilâtı.................................................................................................... 228

c) Yurt Dışı Teşkilâtı.............................................................................................. 228

d) Bağlı Kuruluşlar.................................................................................................. 229

e) İlgili Kuruluşlar................................................................................................... 229

5. Bakanlıklar Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü................................................... 230

E. Başkentteki Yardımcı Kuruluşlar.................................................................................. 232

1. Danıştay................................................................................................................... 233

a) Danıştayın İdarî Görevlerini Yürüten Organları.................................................. 234

b) Danıştayın İdarî Görevleri.................................................................................. 235

aa) Danışma Görevi (Danışma Kararları) .......................................................... 235

Danışma (Görüş İsteme) Yetkisi.................................................................. 236

Görüş İstenebilecek Konular........................................................................ 236

Danışma Kararlarının Hukukî Niteliği.......................................................... 238

Uygun Görüş................................................................................................ 238

bb) İnceleme Görevi (İnceleme Kararları).......................................................... 239

cc) Danıştayın İdarî Görevleri (İdarî Kararlar).................................................. 240

aaa) Dernekler Kanunu Tarafından Öngörülen İdarî Görev.......................... 241

bbb) Kamulaştırma Kanunu Tarafından Öngörülen İdarî Görev.................. 241

ccc) İl Özel İdaresi Kanunu Tarafından Öngörülen İdarî Görevler............... 242

ddd) Belediye Kanunu Tarafından Öngörülen İdarî Görevler....................... 243

- Danıştayın İl Özel İdaresi Kanunu ve Belediye Kanunu  Tarafından
Öngörülen İdarî Görevleri Dolayısıyla Verdiği Kararların Hukukî
Niteliği Sorunu............................................................................................. 245

- Danıştayın İdarî Kararlarının Yargısal Denetimi Sorunu................................. 246

- Sorunun Çözümü............................................................................................. 249

- Anayasa Mahkemesinin 21 Aralık 1993 Tarih ve K.1993/57 Sayılı Kararı.... 251

2. Sayıştay.................................................................................................................... 254

a) Sayıştayın Denetim Görevleri............................................................................. 254

aa) Vize.............................................................................................................. 254

bb) Tescil........................................................................................................... 254

cc) Genel Uygunluk Bildirimi............................................................................ 254

dd) İdarî Kararların Birleştirilmesi..................................................................... 255

b) Sayıştayın Görüş Bildirme Görevleri................................................................. 255

aa) Malî Yönetmelikler Hakkında Görüş Bildirmek.......................................... 255

bb) Kendisine İlişkin Kanun Tasarı ve Teklifleri Hakkında Görüş Bildirmek... 255

cc) UsulsülükleriBildirmek................................................................................ 255

dd) Döner Sermaye İşletmesi Kurulması Hakkında Görüş Bildirmek............... 255

Sayıştay Kararlarının Niteliği

3. Millî Güvenlik Kurulu.............................................................................................. 256

a) Millî Güvenlik Kurulunun Oluşumu................................................................... 256

b) Görevleri............................................................................................................. 256

c) Millî Güvenlik Kurulu Kararlarının Hukukî Niteliği........................................... 257

II. Merkezî İdarenin Taşra Teşkilâtı  (Devlet İdaresinin Mülkî Teşkilâti)................. 260

Terim Meselesi.................................................................................................................. 260

Taşra Teşkilâtının Niteliği................................................................................................. 260

Çeşitleri.............................................................................................................................. 261

Anayasal Düzenleme ve Taşra Teşkilâtına Yön Veren Anayasal İlkeler........................... 261

A. İl İdaresi........................................................................................................................ 262

1. Vali........................................................................................................................... 262

a) Atanması ve Kişisel Statüsü............................................................................... 262

b) Görev ve Yetkileri............................................................................................... 263

aa) Valinin Devletin Temsilcisi Olarak Görevleri.............................................. 263

bb) Valinin Hükûmetin Temsilcisi Olarak Görevleri......................................... 263

cc) Valinin Bakanlıkların İldeki Temsilcisi Olarak Görevleri: Valinin
Millî Kamu Hizmetlerini İl Düzeyinde Yürütme Görevi............................. 265

dd) Valinin Kolluk Görevleri............................................................................. 266

ee) Valinin Vesayet Yetkileri ............................................................................ 266

2. İl İdare Şube Başkanları (İl Müdürleri)..................................................................... 267

3. İl İdare Kurulu.......................................................................................................... 267

Oluşumu.................................................................................................................. 267

Toplantı ve Karar Yeter Sayısı............................................................................... 267

Görevleri................................................................................................................. 268

a) Yargısal Görevleri.......................................................................................... 268

b) Idarî Görevleri............................................................................................... 269

B. İlçe İdaresi..................................................................................................................... 270

1. Kaymakam............................................................................................................... 271

a) Atanması ve Statüsü........................................................................................... 271

b) Görev ve Yetkileri............................................................................................... 271

aa) Kaymakamın Hiyerarşik Yetkileri............................................................... 272

bb) Kaymakamın Kolluk Görevleri................................................................... 272

cc) Kaymakamın Vesayet Yetkileri................................................................... 272

Kaymakam ile Vali Arasında Görev ve Yetkileri Bakımından Farklar............... 273

2. İlçe İdare Şube Başkanları (İlçe Müdürleri).............................................................. 273

3. İlçe İdare Kurulu....................................................................................................... 274

Oluşumu.................................................................................................................. 274

Toplantı ve Karar Yeter Sayısı .............................................................................. 274

Görevleri................................................................................................................. 274

a) İstişarî Görevleri............................................................................................ 274

b) İdarî Görevleri .............................................................................................. 274

aa) Belediye Kanunu Tarafından Verilen Görev ve Yetkiler......................... 274

bb) Köy Kanunu Tarafından Verilen Görev ve Yetkiler............................... 275

cc) Diğer kanunlar Tarafından Verilen Görev ve Yetkiler............................. 276

Kararlarının Niteliği................................................................................................. 276

Kararlarının Yargısal Denetimi................................................................................ 276

Anayasa Mahkemesinin 24 Eylül 1987 Tarih ve K.1987/20 Sayılı Kararı............. 277

Danıştay Sekizinci Dairesinin cevabı: 27 Şubat 1987 Tarih ve E.1987/666
Sayılı Karar ................................................................................................. 278

Danıştay Kararının Eleştirisi ............................................................................ 279

Anayasa Mahkemesi Kararının Eleştirisi.......................................................... 279

C. Bucak İdaresi................................................................................................................. 283

1. Bucak Müdürü......................................................................................................... 283

2. Bucak Meclisi........................................................................................................... 283

3. Bucak Komisyonu.................................................................................................... 284

D. Bölge İdareleri............................................................................................................... 284

1. Bölge Valiliği............................................................................................................. 284

2. Olağanüstü Hal Bölge Valiliği................................................................................... 284

3. Diğer Bölgesel Kuruluşlar......................................................................................... 284

Açıklama için şu kitaplara bakınız:

Editör: Kemal Gözler

E-Mail: kgozler@hotmail.com

Ana Sayfa: www.idare.gen.tr